Post wordt onbetaalbaar: Het PostNL monopolie
Per januari 2023 heeft PostNL de tarieven-structuur voor het bezorgen van magazines/periodieken gewijzigd, plus de prijzen. De veel hogere kosten vormen een bedreiging voor uitgevers, drukkers en verder iedereen in de keten. PRINTmatters benaderde diverse bedrijven en organisaties over dit probleem met 4 vragen.
Mark Bonenkamp (directeur/eigenaar van Vogelaar verzenders), Brecht Grieten, (directeur van grafimedia-branchevereniging KVGO), Pieter Brundel, (directeur/eigenaar DrukwerkMAX), Erwin van Luit (voorzitter Magazine Media Associatie en CEO bij Roularta Media Nederland), Ronald van Rossum (algemeen directeur Senefelder Misset) een een anonieme professional uit de branche delen hieronder hun visie.
1. Zijn de nieuwe PostNL-tarieven een bedreiging en zo ja, waarom?
Brecht Grieten: ‘Wij pleiten niet voor niets voor meer concurrentie op de postmarkt. De gevolgen zijn immers flink. Niet alleen gaan de tarieven omhoog, ook de dienstverlening wordt verder verschraald. Terwijl er geen alternatief is en weinig onderhandelingsruimte. Klanten van onze leden betalen daardoor veel hogere tarieven en/of bestellen minder drukwerk. Bovendien zorgt de verschraling van de dienstverlening voor een piekbelasting bij veel van onze bedrijven. En dat in een tijd waarin ook grafimediabedrijven – naast de fors gestegen energie- en papierprijzen – met personeelsschaarste te maken hebben. Ook plaatst het grafimediabedrijven voor het blok. Zij moeten op zeer korte termijn anticiperen op deze wijzigingen en met hun klanten hierover het gesprek aangaan.’
Pieter Brundel: ‘Doordat er weinig alternatieven zijn, vormt dit zeker een bedreiging. Naast de gestegen kosten vormt ook de verminderde servicegraad een gevaar. Veel klanten zullen op dezelfde dag willen gaan verzenden, wat mindere efficiency brengt.’
Mark Bonenkamp: ‘Ik zie dit absoluut als een bedreiging. De markt is al lastig genoeg en dan ook nog deze prijsstijgingen en een verschraling van het servicekader. Grote kans dat mensen die twijfelen over periodieken nu sneller voor digitale vormen kiezen, waardoor de markt nog verder krimpt. Het is een soort selffulfilling prophecy: de prijzen gaan omhoog want in de toekomst krimpt de markt, maar de markt gaat (extra) krimpen door de stijgende prijzen en doordat de service schraler wordt.’
Erwin van Luit: ‘Een bedreiging is een zwaar woord, maar het is een gegeven dat de nieuwe tarieven substantieel hoger zijn dan voorheen en zeker hoger dan bij voorheen Sandd. De uitgeefbranche heeft momenteel te maken met een aantal uitdagingen en deze tariefverhogingen maken het niet gemakkelijker. Uitgevers zouden een deel van die kostenstijgingen kunnen mitigeren door servicekaders aan te passen, maar dat is helaas niet voor iedere uitgever en voor iedere titel mogelijk.’
Anoniem: ‘Ja, de nieuwe tarievenstructuur maakt dat magazines van 350 gram of meer bijna onbetaalbaar worden om te versturen. Voor een magazine van 450 gram betaal je t.o.v. 2022 46% meer voor dezelfde of een mindere dienstverlening. Een uitgever met een oplage van 1.800 exemplaren gaat voor elke editie ruim 900 euro meer betalen. Wanneer je dit uitrekent met een magazine van 199 gram dan stijgen de tarieven zelfs met 227%. Uitgevers zullen magazines dunner maken om in een lagere staffel te komen, voor een ander bezorgingskader kiezen en/of overwegen om de verschijningsfrequentie te verlagen. Dat leidt weer tot verschraling van de service naar de abonnees en de pluriformiteit van onze branche en een verlaging van het volume.’
Ronald van Rossum: ‘Zeker. We zien bij onze klanten voorbeelden waarbij de postale kosten met tientallen procenten toenemen. En de uitgevers hebben ook al te maken met verdubbelde papierprijzen en hogere drukkosten als gevolg van kostenstijgingen van materialen en energie. Dus de totale impact is enorm.’
2. Welk onderdeel heeft de grootste impact en waarom?
Brecht Grieten: ‘De impact is voor ieder bedrijf anders. Iedereen begrijpt dat gezien de inflatie, de prijzen verhogen. Maar de eenzijdigheid in combinatie met de fors hogere tarieven alsook de verschraling van de dienstverlening, zorgt ervoor dat veel KVGO-leden zich voor het blok gesteld voelen. Ze kunnen geen kant uit. En dat heeft nu al gevolgen voor lopende orders. Klanten passen ofwel de frequentie aan of gaan kijken naar het gewicht van het drukwerk. In beide gevallen is dat vanzelfsprekend nadelig voor het grafimediabedrijf.’
Pieter Brundel: ‘De verlaagde servicegraad is het grootste probleem. Dit brengt naast de al hogere tarieven nog extra hoge kosten mee omdat men moet kiezen voor een dure verzendmethode. Voor uitgaves met korte levertijden worden de kosten zeer hoog. Dit zou klanten kunnen bewegen om lichtere uitgaves of mindere verschijningen te gaan doen.’
Mark Bonenkamp: ‘Een dag eerder aanleveren. Hierdoor is het lastiger voor periodieken om in te spelen op actualiteiten. Redacties moeten nu een dag eerder klaar zijn. Daarnaast is het vervallen van de zaterdagbezorging – hét moment waarop periodieken het meest gelezen worden – en het verdwijnen van het goedkopere 24-uurs tarief ook erg impactvol. Je kunt periodieken alleen nog tegen een duur 24-uurstarief verzenden.’
Erwin van Luit: ‘Zie mijn antwoord op de eerste vraag.’
Anoniem: ‘Ik denk dat het samenvoegen van de staffels in veel gevallen financieel ongunstig uitvalt. Het verliezen van de zaterdagbezorging helpt ook niet in de service naar de consument toe. PostNL redeneert vanuit de insteek wat “gunstig” is voor hun als bedrijf, maar luistert niet naar de wensen en behoeften uit de markt.’
Ronald van Rossum: ‘Het verdwijnen van een gewichtsklasse raakt de wat lichtere magazines met gewicht tussen de tussen de 100 en 200 gram hard. In ons pakket is zo’n 70% van de magazines lichter dan 200 gram.’
3. Wat kan er nog tegen gedaan worden?
Brecht Grieten: ‘Onze Postcommissie heeft in de afgelopen weken diverse gesprekken gevoerd met de KVGO-leden. Waar zit de pijn? Maar ook door voorlichting te geven over wat wel nog kan. We overleggen ook met andere stakeholders. En we zijn in gesprek met de ACM en politiek Den Haag over concurrentie op de postmarkt en de impact op de grafimediasector. Natuurlijk gingen we in gesprek met PostNL om hen mee te nemen in de uitdagingen van onze achterban. Bij hen pleitten we ook voor het al dan niet tijdelijk schrappen van (een deel) van de maatregelen. Maar wij bepalen het beleid van PostNL niet. We roepen onze bedrijven daarom vooral op om 1 op 1 in gesprek te gaan met PostNL en te onderzoeken waar (al dan niet tijdelijke) maatwerkoplossingen mogelijk zijn.’
Pieter Brundel: ‘Stimuleren dat nieuwe toetreders zoals DHP/Deutsche Post snel beschikbaar komen.’
Mark Bonenkamp: ‘Stap één is om met een verzendpartner als Vogelaar samen te werken. Wij houden zelf nog de huidige nextweek opties, waardoor je in ieder geval niet een dag eerder hoeft aan te leveren en dus nog kunt inspelen op actualiteiten. Dan heb je dat in ieder geval geregeld. Aan de tarieven en het vervallen van de zaterdagbezorging kun je als uitgever helaas niet zo veel doen.’
Erwin van Luit: ‘De teruglopende volumes bij PostNL leiden tot hogere prijzen voor het resterende deel. Dat is een wetmatigheid waar we niet onderuit kunnen. Vanuit de MMA voeren we intensief overleg met PostNL, o.a. over de hogere tarieven. Daarbij zal samen met PostNL en met ketenpartners gekeken worden hoe we de distributieketen zo optimaal mogelijk kunnen inrichten, om zo efficiencyvoordelen te realiseren die wellicht vertaald zouden kunnen worden in lagere totale distributiekosten en acceptabele servicekaders. We hopen dit traject in het eerste kwartaal van 2023 af te ronden.’
Anoniem: ‘Een plan ontbreekt waarin de verschillende stakeholders samen met PostNL kijken wat er wel mogelijk is. Een bedrijf met ruim 3 miljard euro omzet en ruim 300 miljoen euro winst, met tientallen tv-commercials, investeert niet in z’n klanten. Voor wie maken ze nog reclame nu ze monopolist zijn? Een optie is om het bezorgersnetwerk los te weken van PostNL. Dit komt vaker voor, bijvoorbeeld bij telefonie, gas, elektriciteit en het spoor. Dan heb je een zelfstandig netwerk, waar iedere verzender op kan aanhaken. De winst moet dan worden gemaakt door de toegevoegde waarde van het bedrijf in plaats van het versoberen van de dienstverlening en het verhogen van de tarieven.’
Ronald van Rossum: ‘De postmarkt heeft meerdere spelers nodig met landelijke dekking. RM Netherlands is een tussenvariant die in ieder geval in 2023 nog voor uitgevers interessant kan zijn. Voor zover ik begrijp lopen er nog juridische procedures voor het tijdvak na 2023.’
4. Moeten we gewoon wennen aan de nieuwe werkelijkheid?
Brecht Grieten: ‘Zoals gezegd, PostNL bepaalt zijn eigen beleid. Tegelijkertijd speelt de grafimediasector een belangrijke rol binnen die postmarkt. Die rol moeten we pakken door samen te werken. We hebben hier allemaal belang bij. Daarnaast zullen we de belangen van onze leden blijven verdedigen. Dat betekent ook dat we in overleg met die verschillende ketenpartijen en met de overheid, de uitdagingen en pijnpunten van onze leden op dit onderwerp zullen blijven agenderen.’
Pieter Brundel: ‘Nee! Het is structureel onjuist om eerst iets te verzelfstandigen en het vervolgens als monopolist de markt te laten beheersen.’
Mark Bonenkamp: ‘Ja, dat vrees ik wel, want helaas is er geen concurrentie die deze services nog wel aanbiedt. Het is tekenen bij het kruisje …’
Erwin Luit: ‘De ACM heeft onlangs in een brief aan het ministerie van Economische Zaken advies uitgebracht over de bescherming van o.a. zakelijke afnemers tegen onredelijke tarieven en voorwaarden van PostNL. Wellicht dat daar een opening ligt. Daarnaast hoop ik dat ons constructieve overleg met PostNL de pijn kan verzachten en tot een creatieve oplossing kan leiden.’
Anoniem: ‘Dit heeft niks met wennen te maken. De overname had niet gemogen, dat hebben verschillende rechtbanken en de ACM al bevestigd. PostNL heeft, met dubieuze goedkeuring van de voormalige staatssecretaris, Sandd uit de markt gekocht en binnen 4 maanden ontmanteld. Er moet wat veranderen, want anders schept dit een precedent voor de toekomst, waardoor andere bedrijven zonder goedkeuring concurrenten opkopen. Om ze vervolgens direct te sluiten en zich dan te verschuilen achter het feit dat de situatie niet meer kan worden teruggedraaid. De politiek en de ACM moeten laten zien dat dit niet zo kan.’
Ronald van Rossum: ‘Wat mij betreft steunen we als grafimedia en uitgeverijen alternatieve initiatieven zoals we recent konden vernemen met betrekking tot DHL. Maar tekenen bij het kruisje? Dat zou niet goed zijn.’
Geen nieuws missen?