Abonneren  Inloggen

Bijdragen aan duurzame bibliotheekboeken

15 december 2022

Een bibliotheek is een mooi voorbeeld van duurzaamheid: elke dag worden duizenden boeken geleend, gelezen, teruggebracht en weer opnieuw uitgeleend. Toch ziet NBD Biblion, de stichting die bibliotheken voorziet van bibliotheekklare boeken en innovatieve diensten, nog genoeg mogelijkheden om het bibliotheekproces verder te verduurzamen. Enerzijds door bestaande technieken, maar ook door zelf nieuwe initiatieven te ontwikkelen.

Een van de medewerkers die hierbij betrokken is, is Caroline van Alphen. Zij is accountmanager POD (printing on demand) en BOD (binding on demand) en zet zich in om de interne processen te verduurzamen. Toen ze in 2016 bij NBD Biblion kwam werken, zag ze mogelijkheden om bij te dragen aan een duurzamer proces. ‘Wat wij doen is boeken bibliotheek-klaar maken’, vertelt ze. ‘De boeken die wij bij de uitgevers kopen, krijgen we met een softcover binnen. Die omslagen scheuren we eraf en gooien we weg, om deze vervolgens te vervangen door een hardcover voor de bibliotheek.’ Dit proces zette haar aan het denken. ‘Ik vroeg me af waarom we die boekblokken hier niet intern konden gaan printen. Als de uitgever ons het bestand stuurt, printen wij alleen het interne boekblok. De uitgever kan het brocheren, lamineren en printen van het omslag hierdoor laten vervallen. We merkten dat ook uitgevers geïnteresseerd waren. Zij zoeken immers ook naar manieren om duurzaam te kunnen uitgeven, zeker met het papiertekort. We zijn het hele concept dus gaan uitwerken en bieden het nu aan als BibliotheekBestelling.’

De voordelen van BibliotheekBestelling volgens NBD Biblion:

  • Voorraad speelt geen rol meer: bestellingen van bibliotheken zijn altijd leverbaar (ook al is er geen of te weinig voorraad). Zo kunnen uitgevers hun voorraad behouden.
  • Duurzaam: we zijn samen met de uitgever groen bezig. Voorheen werden softcovers vervangen door een hardcover, dat hoeft met deze werkwijze niet meer.
  • Transport: opslag- en transportkosten vervallen. Bovendien is er minder transport op de weg nodig.
  • Kostenbesparing: de uitgever betaalt alleen voor het printen van het boekblok. Andere kosten, zoals een bibliotheekklare omslag printen met rugetiket, en het lamineren en brocheren vervallen voor de uitgever. Met een handige rekentool berekenen uitgevers heel gemakkelijk wat hun voordeel is.
  • Sneller de omzet binnen: doordat er rechtstreeks bij NBD Biblion wordt geprint en verwerkt en er geen andere partijen tussen zitten, krijgt de uitgever sneller uitbetaald (binnen 3-4 weken i.p.v. 12 weken).
  • Snelheid en gemak: uitgevers hoeven alleen een PDF van het binnenwerk en de omslag aan te leveren. NBD Biblion regelt de rest.
  • Inschatten van de oplage is verleden tijd: het is niet meer nodig om van tevoren in te schatten wat de oplage zal zijn. We printen het aantal dat nodig is.

100% gerecycled lamineerfolie

Om van een boek een bibliotheekboek te maken dienen een rugetiket, de boekhoek en het RVD-label (dat elektronisch leest wat het boek inhoudt), toegevoegd te worden. En natuurlijk wordt de kaft geplastificeerd. Dat lamineren van boekkaften is een proces dat Caroline graag zou verduurzamen. NBD Biblion gebruikt hiervoor machines van de Technology Group (onderdeel van NBDB) en is zelf betrokken bij de ontwikkeling van deze machines. Zo kan er ook nagedacht worden over duurzaamheid. ‘Voor een deel werken we al met biobased plastic. Deze plastic is gemaakt van hernieuwbaar BRASKEM-suikerriet LDPE. Het is 100% recyclebaar en bevat geen weekmakers of zware metalen. We zijn bezig met een pilot en willen zeker weten dat we onze kwaliteit kunnen handhaven voordat we alle boeken met biobased plastic verwerken.’

Boeken printen voor bibliotheekbestelling

Zelf machines maken

Naast de plastificeermachines werkt de Technology Group aan machines die nog niet bestaan, maar waar de markt wel om vraagt. ‘We zijn soms op zoek naar een oplossing die niet te koop is. Die ontwikkelen we vervolgens zelf en dan blijken andere bedrijven daar ook behoefte aan te hebben’, legt Caroline uit. ‘Denk aan transportoplossingen voor online boekverkopers. Het is voor hen belangrijk om de ruimte optimaal te gebruiken en het transport zo kort mogelijk te houden. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van machines die boeken kunnen stapelen en ontstapelen. Er is dan minder ruimte nodig voor het transport terwijl de productie optimaal kan blijven doorgaan.’ Technology Group levert deze oplossingen wereldwijd aan grote fulfilment centra en machinebouwers in de grafische industrie.

Tweede leven voor oude biebboeken

Een andere pilot die onlangs gestart is, is de Biebox. Een initiatief om oude bibliotheekboeken een nieuw leven te geven of te recyclen en geïntroduceerd om iets te doen aan de enorme stroom afgeschreven bibliotheekboeken die jaarlijks vernietigd worden. Een mooie manier om te verduurzamen én om lezen toegankelijker te maken. Projectmanager Charlotta Feith legt uit wat Biebox precies inhoudt. ‘Jaarlijks leveren we 2 miljoen bibliotheekklare boeken aan bibliotheken’, vertelt ze. ‘Maar bibliotheken saneren en schrijven ieder jaar ook 2 miljoen boeken af. Ze hebben immers maar beperkt de ruimte en willen leden een actuele collectie bieden. Ongeveer 85% van de afgeschreven boeken is oud of kapot, zoals stukgelezen kinderboeken. Maar zo’n 15% is nog heel goed te gebruiken. En dan heb je het toch over ongeveer 250.000 boeken. Omdat er in de boeken een chip zit en er een etiket op geplakt is, komen veel afgeschreven boeken bij het restafval terecht in plaats van bij het papierafval. Dat vinden we zonde.’

De Biebox

Toename bibliotheekbezoek

Voor de pilot met Biebox haalt NBD Biblion de afgeschreven boeken op en maakt de boeken die nog gebruikt kunnen worden weer netjes. Van de 80% die daarvoor niet geschikt is, wordt door een recyclingpartner papierpulp gemaakt. Daar worden vervolgens de Biebox-boekenkastjes, maar ook wc-papier, printpapier, koffiebekers en meer van gemaakt. Op deze manier kan 100% van de boeken gerecycled worden. ‘Met samenwerkingspartners zorgen we er vervolgens voor dat de Biebox-boekenkasten op relevante locaties komen te staan,’ legt Feith uit. ‘Het doel is lezen toegankelijker te maken. Vergelijk het met de minibibliotheekjes aan huis, maar dan landelijk en meer georganiseerd. Daarnaast willen we mensen stimuleren om meer naar de bibliotheek te gaan. Bibliotheken willen groeien naar 4 miljoen leden en 8 miljoen bezoekers. Daarom leggen we in elk boek een boekenlegger waarin de bibliotheek wordt gepromoot. We hebben intussen een bescheiden pilot gedraaid met Douwe Egberts als partner. Zij hebben veel universiteiten, opleidingen en verzorgingshuizen als klant. Inmiddels hebben we subsidie van de overheid gekregen en draait de pilot tot volgend jaar september. Daarvoor zijn we in gesprek met vakantieparken, asielzoekerscentra, ziekenhuizen, NS en Blijdorp. Kortom, met BieBox willen we iets doen om zowel de materiële als literaire waarde van bibliotheekboeken te verlengen.’


Duurzaam pand

Al bij de bouw van het iconische pand van NBD Biblion in 2014 is rekening gehouden met duurzaamheid. Het pand heeft het energielabel A+++. Zo wordt er gewerkt met warmte- en koudeopslag en wordt het klimaat in het pand door middel van een warmtepomp geregeld. Voor de verwarming van het pand wordt dus geen gas gebruikt. Bovendien zijn de gevels, vloeren en daken zo ingericht dat er nauwelijks energieverlies optreedt bij conditionering. Ook is er overal ledverlichting toegepast en zijn er vides die daglicht binnenlaten op de werkplekken. Daarnaast liggen er 610 zonnepanelen op het dak die het gebouw voorzien van energie. En een mossedumlaag van vetplantjes op een deel van het dak houdt regenwater langer vast, beperkt het effect van temperatuurschommelingen en verlengt de levensduur van de dakbedekking.

Het pand van NBD Biblion in Zoetermeer

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met NBD Biblion


Tekst: Lilian van Engelen | Fotografie: Lavinia Spruitenburg, NBD Biblion

Wil je PRINTmatters magazine regelmatig in de bus ontvangen?

Neem een abonnement