Hoe is het met… De werknemers

Met zo’n 18.000 mensen zijn werknemers in de grafische industrie de grootste groep mogelijk gedupeerden door de Coronacrisis. Bernard van Iren, bestuurder bij vakbond FNV Media en Cultuur, hoort hun ongerustheid en ellende dagelijks aan, maar kan weinig hoop bieden: ‘Ik vrees het ergste’.

‘We krijgen veel signalen van medewerkers van grafische bedrijven, variërend van lichte ongerustheid tot grote ellende en alles wat daartussen zit. En een enkele keer een positief geluid. Zo zat ik vorige week bij een bedrijf dat uren wilde uitbreiden. Maar dat zijn echt de uitzonderingen, veel vaker overheerst de onzekerheid en de angst. Ook bij mij. Want veel bedrijven hebben gebruik kunnen maken van de NOW-regeling, waarbij de overheid een deel van het loon betaalt, maar die loopt eind van de maand af. En dan?’

Boefjes en slechterikken

‘Maar ook nu al zien we bedrijven soms al rare en veelal onwettige dingen doen. Tachtig procent doet het allemaal netjes hoor, maar de rest zou ik willen typeren als boefjes en slechterikken. De eerste categorie zoekt de randen op en gaat er soms per ongeluk overheen, de slechterikken laten hun personeel willens en wetens in de kou staan. En dan moet je denken aan inhoudingen op het salaris, vakantiegeld niet, later, deels of in termijnen betalen, vakantiedagen verplicht laten opnemen en cao-verhogingen niet doorvoeren. En er zijn er zelfs die het helemaal bont maken, door een combinatie van dit soort maatregelen te maken. En van sommige daarvan weet ik dat ze gebruik maken van de NOW-regeling. Die moeten straks een accountantsverklaring inleveren, waaruit blijkt dat ze dus fraude gepleegd hebben. Want een van de voorwaarden van die regeling is dat je je personeel niet mag korten op salaris. Dat betekent vervolgens terugbetalen en een boete van vijftig procent en waarschijnlijk einde verhaal voor zo’n bedrijf.’

Na de zomer

‘Het aantal faillissementen valt tot nu toe mee, maar de grote klap komt denk ik pas na de zomer, als de maatregelen ophouden en bedrijven weer op eigen benen moeten staan. Maar dan moet er wel werk zijn en dat zal voor een deel zijn weggevallen. Ten eerste omdat bedrijven nu weer een nieuwe slag hebben gemaakt in digitaal communiceren, maar ook omdat getroffen sectoren gaan minderen op hun kosten en drukwerk dan vaak bovenaan het lijstje blijkt te staan. De ervaring van de afgelopen tien jaar leert dat de helft van het werk dat wegvalt niet meer terugkomt. En een deel dat vast wel terug zal komen, komt pas veel later. Denk bijvoorbeeld maar eens aan de evenementenbranche, die waarschijnlijk nog lange tijd op zijn gat zal liggen.’

Tweedeling

‘En als je dan aan mij vraagt wat er zou moeten gebeuren, dan denk ik dat we vooral moeten inzetten op scholing. Want laten we eerlijk zijn: er is al lang een tweedeling in de grafische industrie, tussen bedrijven die actief zijn en een switch hebben gemaakt richting lucratieve druksegmenten, zoals verpakkingsdruk, en bedrijven die – heel zwart/wit gezegd – nog steeds naast de telefoon zitten te wachten tot die gaat. Maar die gaat niet meer. Ik verwacht dan ook dat in de komende drie tot vijf jaar een derde van de nu 18.000 werknemers moet omzien naar ander werk. En de Coronacrisis zal dat proces versnellen. Het is helaas geen vrolijk verhaal, maar dat is zoals ik de situatie inschat.’